Z każdej strony jesteśmy bombardowani ostrzeżeniami o przekroczonych normach stężenia pyłów, obecności smogu i niebezpieczeństwie dla zdrowia. Ale skąd tak naprawdę to się bierze? Dlaczego mityczne cząsteczki PM są dla nas tak niebezpieczne i powinniśmy się przed nimi chronić?
Smog – połączenie wyrazów smoke (dym) i fog (mgła) to nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczenia powietrza wskutek działalności człowieka oraz niekorzystnych zjawisk naturalnych: znacznego zamglenia i bezwietrznej pogody. Wchodzące w skład smogu szkodliwe związki chemiczne, pyły i znaczna wilgotność stanowią zagrożenie dla zdrowia, są bowiem czynnikami alergizującymi i mogą wywołać astmę oraz jej napady, a także powodować zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolność oddechową lub paraliż układu krwionośnego.
Czym jest smog?
Pył zawieszony PM10 (ang. particulate matter) jest mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych, zawierającą substancje toksyczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzopiren, metale ciężkie oraz dioksyny i furany). Jego nazwa związana jest z rozmiarem cząsteczek, które nie przekraczają 10 μm.
Głównym źródłem pyłu PM10 w powietrzu w jest emisja ze spalania w domowych systemach grzewczych paliw stałych takich jak węgiel, drewno i biomasa oraz emisja spalin z ruchu drogowego. Niekorzystne warunki meteorologiczne, szczególnie brak wiatru i inwersja temperaturowa, w znacznym stopniu sprzyjają kumulowaniu się zanieczyszczeń przy powierzchni ziemi i powstawaniu smogu, w konsekwencji powodują przekraczanie wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń.
Pył PM2,5
Pył zawieszony PM2,5 jest jeszcze bardziej niebezpieczny niż PM10. Bierze swą nazwę od rozmiarów cząsteczek, które nie przekraczają 2,5 μm. Są one w stanie przenikać do najgłębszych partii płuc, gdzie są akumulowane, stanowiąc poważny czynnik chorobotwórczy. Jako ciała obce powodują podrażnienie naskórka i śluzówki, problemy z oddychaniem, zapalenie górnych dróg oddechowych oraz reakcje alergiczne. Mogą powodować astmę, nowotwory płuc, gardła i krtani. Pył PM2,5 jest zanieczyszczeniem, które jest w stanie utrzymywać się w powietrzu przez wiele dni, a opady nie powodują jego usunięcia z atmosfery.
Smog – dopuszczalne normy
Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM10
Pewien poziom stężenia pyłu PM 10 w powietrzu jest akceptowalny. Są to następujące wartości:
• Stężenia średnioroczne – 40 μg/m3
• Poziom informowania – 200 μg/m3
• Poziom alarmowy – 300 μg/m3*
*Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032) na http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/polish_law (dostęp 30.01.2017).
Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM2,5
Pewien poziom stężenia pyłu PM2,5 w powietrzu jest akceptowalny. Są to następujące wartości:
• Stężenia średnioroczne – 25 μg/m3
• Poziom informowania – 200 μg/m3
• Poziom alarmowy – 300 μg/m3*
*Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032) na http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/polish_law (dostęp 30.01.2017).
